Fizjologiczna odpowiedź na stres w trzech fazach

Kiedy pojawia się bodziec, najpierw następuje krótki okres szoku (nogi wiotczeją lub włosy na rękach stają dęba), a następnie ciało instynktownie przechodzi w tryb ogólnej mobilizacji. Głównie kontrolowane i regulowane przez układ nerwowy i gruczoły dokrewne, te mechanizmy reakcji łańcuchowej składają się z dwóch faz, czasami trzech.
Faza alarmu. Nadnercza najpierw uwalniają adrenalinę i inne hormony, aby wprowadzić organizm w stan natychmiastowej reakcji; dzięki temu mechanizmowi percepcja, siła mięśni i refleks ulegają tymczasowo dziesięciokrotnemu zwiększeniu. Jest to słynna "reakcja walki lub ucieczki", stan wysokiej czujności, w którym musisz zdecydować, czy chcesz uciec od sytuacji, czy stawić jej czoła (w tym przypadku twój umysł działa z prędkością 100 km/godz.).

Faza oporu. Po kilku minutach uruchamia się kilka innych mechanizmów, wzrost poziomu cholesterolu we krwi, kwasów tłuszczowych, cukru (cukru we krwi) i czynników krzepnięcia, zahamowanie funkcji białych krwinek itp. a organizm uwalnia nowe hormony, w tym endorfiny, kortyzol, dopaminę i serotoninę. Wszystko po to, aby podjąć odpowiednie działanie: przebiec trzy kilometry lub znokautować tygrysa (w tym przypadku jesteś w stanie zareagować wszystkimi niezbędnymi argumentami na gniew szefa).

Zazwyczaj te dwie pierwsze fazy są korzystne. Z jednej strony reakcje stresowe stanowią bodziec dla organizmu do zmobilizowania jego maksymalnych zasobów i zareagowania na sytuację. Z drugiej strony, samo przejście w tryb aktywny przywraca równowagę hormonów we krwi. Po rozwiązaniu zdarzenia, następuje reakcja relaksacyjna i organizm odczuwa zmęczenie; po okresie odpoczynku organizm powraca do normalnego metabolizmu.

Ale jeśli sytuacja stresowa trwa zbyt długo, a osoba nie jest w stanie sobie z nią poradzić, lub jeśli powtarza się zbyt często, jak na możliwości danej osoby, lub jeśli system nerwowy nie może już zakończyć fazy oporu (zwłaszcza u osób lękliwych), ciało wcześniej czy później wchodzi w trzecią fazę: fazę wyczerpania.

Faza wyczerpania. Mechanizmy reakcyjne pracują cały czas na pełnych obrotach, co prowadzi do utraty składników biochemicznych oraz zaburzeń metabolicznych i fizjologicznych. Ciało staje się wyczerpane, pewne organy lub układy słabną lub stają się ospałe. Ostatecznie, w skrajnych sytuacjach, ciągły stres prowadzi do śmierci. Wysoki poziom hormonów stresu we krwi, nawet w "normalnych" sytuacjach, jest wskaźnikiem stanu stresu, w jakim znajduje się organizm.

Niestety, ofiary przewlekłego stresu nie zawsze są świadome swojej sytuacji, nie mówiąc już o tym, że narażają swoje zdrowie. Aby złagodzić dyskomfort spowodowany przez stres, wielu może przyjąć zachowania kompensacyjne: zwiększone palenie, alkoholizm, narkomania, nadmierny sen, izolacja... Ale picie większej ilości alkoholu, jedzenie większej ilości czekolady czy oglądanie większej ilości telewizji może chwilowo oddalić stres, ale go nie rozwiąże. I pojawiają się nowe problemy, potęgując ciężar stresu.

Przewlekły stres i choroby

Mechanizmy fizjologiczne związane z przewlekłym stresem są liczne i mogą przyczyniać się do powstawania wielu różnych zaburzeń we wszystkich układach. Do najczęściej wymienianych należą:

Przyspieszone starzenie się. Stres zwiększa uszkodzenia oksydacyjne, czyli starzenie się i śmierć komórek spowodowane przez wolne rodniki.

Niedobory żywieniowe. W celu wytworzenia potrzebnej w danej sytuacji energii, organizm szybciej metabolizuje składniki odżywcze, co może skutkować niedoborem m.in. aminokwasów, potasu, fosforu, magnezu, wapnia, elektrolitów i witamin z grupy B-complex. Ponadto, niezbędne składniki odżywcze są gorzej wchłaniane w czasie stresu.

Zaburzenia odporności. Kortyzol produkowany w odpowiedzi na stres może powodować osłabienie układu odpornościowego, czyniąc organizm bardziej podatnym na czynniki zakaźne, zarówno łagodne, jak i poważne, oraz na różne rodzaje nowotworów. Wiadomo już, że osoby żyjące w stresie częściej chorują na przeziębienie.

Miewasz zaburzenia odporności - skontaktuj się z internistą.

Wrzody żołądka. Chociaż obecnie wiadomo, że większość wrzodów jest powodowana przez bakterię Helicobacter pylori, stres jest czynnikiem, który może przyczynić się do rozwoju wrzodów żołądka i trudności w ich leczeniu. Wiadomo, że stres również odgrywa rolę w powstawaniu zgagi.

Problemy ginekologiczne. Amenorrhea (zaprzestanie miesiączkowania) jest czasami obserwowana u zestresowanych kobiet. Ginekolodzy uważają, że takiej sytuacji nie można bagatelizować. Również zestresowani mężczyźni i kobiety częściej doświadczają okresów niepłodności.

Z problemami ginekologicnymi udaj się do ginekologa.

Problemy ze zdrowiem psychicznym. Uważa się, że powtarzający się stres może prowadzić do zmian strukturalnych w mózgu i stopniowo wywoływać coraz poważniejsze objawy: lęk, ataki paniki, fobie, depresję, uzależnienia, zaburzenia odżywiania (anoreksja/bulimia).

Choroby z komponentem psychosomatycznym. Przyczyna następujących chorób jest wieloczynnikowa, a stres może przyczynić się do ich zaostrzenia lub przewlekłości: astma, łuszczyca, reumatoidalne zapalenie stawów, zespół przewlekłego zmęczenia, choroba Leśniowskiego-Crohna, fibromialgia, migrena, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, zespół napięcia przedmiesiączkowego, otyłość itp.

Nasilenie chorób. Chociaż stres sam w sobie rzadko powoduje poważne choroby, obecnie wiadomo, że może odgrywać rolę w podatności na kilka z nich (w tym nadciśnienie tętnicze, choroby układu krążenia, cukrzycę typu II i nowotwory), a także przyspieszać ich rozwój.